نكات مهم در استفاده از ليوان يكبار مصرف
ليوانهاي
يكبار مصرف جزء جدانشدني زندگي ما هستند. تقريبا همهي ما از ليوانهاي
يكبار مصرف استفاده ميكنيم. شركت هاي مختلفي در زمينهي توليد و توزيع
ليوانهاي يكبار مصرف فعاليت دارند و انواع مختلفي هم دارند. استفاده از
ليوان يكبار مصرف در مراسم و مجالس ايرانيها بسيار معمول است و بيشتر
استفادهي اين ليوانها نيز در همين مراسم ها است.
در
مورد نحوه استفاده از ليوان يكبار مصرف هم كه معمولا براي نوشيدنيهاي
مجالس استفاده ميشوند نكات مهمي وجود دارد. ليوان يكبار مصرف يك كالاي
بازيافتي است و نرخ بازيافت آن در حدود 92 درصد است و اگر در چرخهي طبيعت
باقي بمانند هم ضررهاي جبرانناپذيري را به محيط وارد ميكنند. پس نوع
ونحوه استفاده از ليوان يكبار مصرف بسيار اهميت دارد.
در اين مقاله به اين موضوعات خواهيم پرداخت و موارد زير را به طور دقيق و علمي بررسي خواهيم كرد.
- پروسه ساخت ليوان يكبار مصرف
- انواع ليوان يكبار مصرف
- مزاياي استفاده از ليوان يكبار مصرف
- معايب استفاده از ليوان يكبار مصرف
- ليوان يكبار مصرف يا طلاي پلاستيكي؟
پروسه ساخت ليوان يكبار مصرف
ساخت
ليوان يكبار مصرف آسان نيست. شايد فراواني و جنس سادهي آن شما را گمراه
كنيد ولي ساخت ظروف يكبار مصرف در حقيقت تركيبي از دو علم شيمي و مكانيك
است. تجهيزاتي كه براي ساخت اين ليوانها استفاده ميشوند بايد دقتي در حد
ميكرو داشته باشند تا ليوانهايي بدون عيب و نقص توليد شوند.
اگر
فرايند ساخت ليوان يكبار مصرف را بدانيم در نحوه استفاده ما از آن تاثير
زيادي دارد. ساخت ليوان يكبار مصرف در دو شكل ترموفرمينگ و نيمه فرمينگ
صورت ميگيرد. در اين روشها ابتدا مواد اوليه به صورت ورق وارد دستگاه
ميشوند و سپس رول ميشوند و درون دستگاه به دماي لازم براي قالبگيري
ميرسند و سپس وارد قالب ميشوند و شكل لازم را به خود ميگيرند و سپس با
اندك حرارتي تدريجي كاهش يافته كم كم خشك ميشوند و قابل استفاده ميشوند.
تفاوت
روش ترموفرمينگ و نيمه فرمينگ در نوردكاري اين ليوانها است. در سيستم
نيمه فرمينگ ورقها قبل از ورود به قاب نورد نميشوند ولي در سيستم
ترموفرمينگ نورد شدن لازمهي كار است. نورد شدن به اين معناست كه ورقها
قبل از ورود به دستگاه كاملا صاف و رولپيچي شوند تا يكنواخت باشند.
روش
نيمه فرمينگ تيراژ و توليد نسبتا بيشتري دارد و استفاده از ليوان يكبار
مصرف توليد شده توسط روش ترموفرمينگ بيشتر رواج دارد چون از نظر شكل ظاهري
شكيلتر ميباشند و روش نيمه فرمينگ مدت هاست كه از دور خارج شده است ولي
در ايران هنوز هم از اين روش در برخي كارخانجات توليدي استفاده ميشود.
مواد
اوليه ساخت ليوان پلاستيكي يكبار مصرف در حال حاضر بيشتر گرانول است و
مواد پليمري نيز جديدا به اين صنعت وارد شدهاند كه مقاومت بسيار بيشتري
دارند و فرايند ساخت آنها نيز بسيار سادهتر ميشود و كيفيت مطلوبي دارند.
در ادامه به انواع ليوانهاي يكبار مصرف خواهيم پرداخت
انواع ليوانهاي يكبار مصرف
ليوانهاي
يكبار مصرف انواع گوناگوني دارند. هركدام از شركتها طرحها و ايدهها و
دستگاههاي توليدي خاص خودشان را دارند و از اين نظر احتمالا ليوانهاي
يكبار مصرف متعددي را در حال حاضر ديده باشيد. ميتوانيد تصور كنيد كه چه
تعداد ليوان يكبار مصرف مختلف ديدهايد؟
براي استفاده از ليوان يكبار مصرف در مجالس و مراسمهاي مختلف بهتر است انواع آن را بشناسيد
ليوان يكبار مصرف نيمه شفاف و شفاف
همهي
ما اين ليوانها را ديدهايم. اين ليوانها اولين نسل ليوانهاي يكبار
مصرف بودند و هنوز كه هنوز است از آن استفاده ميشود. اين ليوانها به طور
كامل بازيافت ميشوند. اين ليوانها نيمه شكننده هستند و اگر فشار زيادي به
آنها وارد شود ميشكنند. اين نوع ليوانها است.
در
مورد نحوه استفاده از ليوان يكبار مصرف پلاستيكي نيمه شفاف بايد گفت كه تا
دماي نقطه جوش آب يعني 100 درجه سانتيگراد هم مقاومت بالايي از خود نشان
ميدهند ولي بهتر آن است كه از اين ليوانها براي دماهاي بيش از 95 درجه
استفاده نكنيد چون هرگونه فشار و يا سهلانگاري در استفاده از اين ليوانها
ممكن است باعث اتفاقاتي نظير سوختن دست و بدن شما بشود.
ليوان يكبار مصرف پلاستيكي مات
اين
ليوانها عموما رنگي هستند و بيشتر به خاطر رنگ آنها نيز موردتوجه قرار
ميگيرند. ليوانهاي يكبار مصرف مات را بيشتر در رنگ سفيد ديدهايد و چون
آنها نيز بيشتر از مواد بازيافتي توليد ميشوند براي رنگكاري آنها از
رنگدانههاي جداگانه استفاده ميكنند و به همين دليل قيمت تمامشدهي آنها
بيشتر از انواع غيررنگي و شفاف آنها است.
نكتهي
بعدي اين است كه ليوانهاي يكبار مصرف مات معمولا با روش نيمه فرمينگ
ساخته ميشوند چرا كه نيازي به يكنواخت سازي آن وجود ندارد. دماي قابل تحمل
اين نوع از ليوانها تا نقطهي جوش آب است. حالت نيمه شكننده آن باعث
ميشود تا در دماهاي نسبتا بالا خم شوند و انعطاف پذيري آن به طرز قابل
توجهي بالا برود. اين ليوانها هم از مواد بازيافتي ساخته ميشوند و براي
استحكام بيشتر آن معمولا مواد پليمري نيز به آن افزوده ميشوند.
ليوان يكبار مصرف كاغذي
چند
سالي است كه استفاده از ليوان يكبار مصرف كاغذي در ايران باب شده است و در
بوفهها، سالنهاي غذاخوري و مواردي از اين دست اين ليوانها جاي
ليوانهاي پلاستيكي را گرفتهاند و در حال حاضر تبديل به جايگزين خوبي براي
آنها شدهاند.
ليوانهاي
يكبار مصرف كاغذي قيمت نسبتا بيشتري دارند و تيراژ توليدي آنها نيز بيشتر
است. دماي قابل تحمل اين ليوانها از ليوانهاي پلاستيكي بيشتر است و قوام
و دوام آنها نيز به طور قابل توجهي بيشتر است. پروسهي ساخت ليوان يكبار
مصرف كاغذي بسيار پيچيدهتر از ليوانهاي پلاستيكي است.
در
ساخت ليوانهاي يكبار مصرف كاغذي از يك دستگاه فشرده سازي در دماي بالا
براي چسپاندن قطعات كاغذ به همديگر استفاده ميشود و از چسبهاي مخصوص نيز
براي ايجاد يك فرم خاص از ليوان استفاده ميشود و به همين دليل قيمت تمام
شدهاي اين ليوانها بيشتر از انواع ديگر است.
ليوان يكبار مصرف سلوي
ليوانهاي
گياهي شايد نسل جديد ليوانهاي پرطرفدار باشند. در حال حاضر در كشورهاي
اروپايي از اين ليوانهاي گياهي در حجم وسيعي استفاده ميشود. اين ليوانها
كاملا گياهياند و از نشاسته و موم و روغن و فيبرهاي گياهي ساخته ميشوند.
احتمالا شما هم تا كنون با مطالب و يا شايعاتي در مورد استفاده از ليوان
يكبار مصرف پلاستيكي و مضرات آن براي سلامتي خوانده و شنيده باشيد. هر چند
اين شايعات پايهي علمي قوي ندارند اما اين ليوانهاي گياهي براي رفع اين
مضرات ساخته و عرضه شدهاند.
وقتي
براي اولين بار اين ليوانها وارد بازار شدند شعار تبليغاتي آنها سلامتي و
طعم خوش طبيعت بود و در حال حاضر نيز با اين رويكرد ادامه ميدهند. مسلما
شيوهي ساخت اين ليوانها با سايرين متفاوت است و قيمت آنها نيز بيشتر
است. نحوه استفاده از ليوان يكبار مصرف سلوي نيز همانند بقيهي ليوانها
است. با اين تفاوت كه مايعات داغ به راحتي در اين ليوان ريخته ميشوند و
نقطه تحمل آن نيز بالا است. از ديگر موارد مهم در مورد اين ليوانها انعطاف
نسبتا خوب آنها به دليل استفاده از موم در آن است.
انواع
ديگري از ليوانها نيز وجود دارند كه چندان استفادهاي ندارند و توليد
صنعتي هم ندارند مانند ليوانهاي يكبار مصرف فومي و ليوانهاي يكبار مصرف
آلومنيومي كه از معرفي آنها در اين مقاله صرفنظر ميكنيم.
اما
حالا كه با انواع ليوانهاي يكبار مصرف آشنا شدهايم بهتر است به مزايا و
معايب و نحوه استفاده از ليوان يكبار مصرف در انواع مختلف آن بپردازيم
مزاياي استفاده از ليوان يكبار مصرف
تا حالا اشارههايي در مورد استفاده از ليوان يكبار مصرف داشتهايم اما در اين بخش ميخواهيم تمام و كمال اين مزايا را بيان كنيم:
مقاومت به مواد الكلي و اسيدي
ليوان
يكبار مصرف پلاستيكي چه از نوع شفاف و چه از نوع مات آن نسبت به مواد
الكلي و اسيدي مقاومت دارند و با آنها واكنش نميدهند. بسياري از ظروف
پلاستيكي به طور مثال با سركه واكنش ميدهند و ذرات پلاستيك را تجزيه و در
خود حل ميكند كه براي سلامتي بسيار مضر است. اما ظروف يكبار مصرف به دليل
افزودنيهاي لازم و فرايند ساخت آن، امكان نفوذ الكل و اسيد را به
بافتهاي دروني پلاستيكي وجود ندارد و از اين جهت خطري براي سلامتي ندارد.
قيمت كمتر
همه
ميدانيم كه قيمت ليوان يكبار مصرف نسبت به ساير ليوانها كمتر است و دليل
استفاده گسترده از آن نيز همين است. اگر نگاهي به ليست قيمتهاي ليوانهاي
يكبار مصرف بيندازيد احتمالا متوجه خواهيد شد كه قيمت بستههاي 500 تايي
ليوان يكبار مصرف پلاستيكي از يك بسته 6 تايي ليوان شيشهاي هم كمتر است و
استفاده از آنها در مجالس و مراسمات تا حد زيادي مخارج شما را كاهش
ميدهد.
توليد گسترده و با تكنولوژي در دسترس
خوشبختانه
در كشور ما صنعت توليد ليوان يكبار مصرف چه در نوع پلاستيكي و چه كاغذي
داير است و كارخانههاي زيادي با هر دو روش ترموفرمينگ و نيمه فرمينگ
اقدام به توليد اين كالاي ساده ولي پراستفاده ميكنند. تكنولوژي ساخت آن به
كشور آلمان برميگردد و در حال حاضر نيز آمريكا يكي از عمدهترين بازارهاي
توليد و عرضهي ظروف يكبار مصرف و مخصوصا ليوان را در دست دارد. به دليل
قيمت پايين و استفادهي زياد افراد از آن بازار عرضه و تقاضا نيز در اين
محصول هميشه با هم در يك راستا حركت ميكنند و از اين نظر هم كاملا يك صنعت
پويا است.
تجزيهي سريع تر
ليوان
يكبار مصرف به دليل ذات ساده و با ضخامت كمش زياد در طبيعت نميماند برعكس
خود پلاستيك كه تا ساليان سال دستنخورده در طبيعت ميماند ليوانهاي
يكبار مصرف چند سال زودتر تجزيه ميشوند و اگر در معرض نور مستقيم خورشيد
قرار بگيرند اين فرايند سريعتر نيز ميشود. با توجه به اين مسئله ميتواند
جايگزين خوبي براي پلاستيكها باشند. هرچند متاسفانه يكي از دلايل تخريب
طبيعت دورانداختن اين ظروف پلاستيكي است. با اينكه اين ليوانها سرعت تجزيه
شان بيشتر است اما همچنان سالها طول ميكشد تا از بين بروند.
معايب استفاده از ليوان يك يكبار مصرف
ليوانهاي يكبار مصرف نيز معايب مخصوص به خود را دارند كه 2 مورد از اين معايب را با هم بررسي خواهيم كرد:
مقاومت
گرمايي كم: ليوانهاي يكبار مصرف در برابر گرما چندان مقاومتي از خود نشان
نميدهند و به قول معروف زود نرم ميشوند. مايعات با دماي بالاتر از 90
درجه به راحتي ظروف يكبار مصرف پلاستيكي و كاغذي را دستخوش تغيير ميكنند.
البته با كم شدن دما اثر گرما نيز از بين ميرود. بسياري از متخصصين بر اين
باورند كه غذاهاي گرم و مايعات گرم را در ظروف يكبار مصرف في نبايد
استفاده كرد. در حال حاضر ليوانهاي پلي استايرن اين مشكل را نيز حل
كردهاند و هيچ مشكلي از اين بابت نيست.
امكان
انتقال برخي مونومرها در صورت استفاده از مايعات گرم وجود دارد كه
ليوانهاي يكبار مصرف گياهي اين مشكل را به طور كامل حل كردهاند. نحوه
استفاده از ليوان يكبار مصرف گياهي هم براي مايعات گرم و هم مايعات سرد
يكسان است و امكان بروز مشكلات كبدي براي بدن وجود ندارد.
شكنندگي
و سوراخ شدن: ليوانهاي يكبار مصرف را همهي ما در دست گرفتهايم و
ميدانيم كه چگونه هستند. نرم هستند و اگر فشار زيادي به آن وارد شود به
راحتي ميشكنند. از طرفي به دليل ضخامت كم اين ليوانها ممكن است به راحتي
سوراخ شوند و يا قبل از استفاده سوراخ باشند. البته همهي اين موارد به
شركت سازنده و كيفيت ساخت آن بستگي دارند. اگر مراحل و فرايند كار به درستي
انجام شوند و از مواد افزودني نظير پليمرهاي نگهدارنده در ساخت استفاده
شود هيچكدام از اين مشكلات به وجود نميآيد.
ظروف يكبار مصرف يا طلاي پلاستيكي
طلا
با قابليت بازيافتي 99 درصدي به طور كامل قابليت بازيافت دارد. از اين
لحاظ آن را با ليوانها و ظروف يكبار مصرف مقايسه كردهايم. ليوانهاي
يكبار مصرف 92 درصد خاصيت بازيافتي دارند. يعني ميتوان با قطعيت گفت كه
ميتوان از 100 ليوان دورانداختني 92 ليوان تازه توليد كرد.
اين
آمار بسيار قابل توجه است و نبايد از آن غافل شد. به جاي دور ريختن و رها
كردن اين ظروف يكبار مصرف در طبيعت اگر آنها را به درستي جداسازي كنيم و
در قسمت زبالههاي خشك قرار دهيم هم طبيعت را از شر پلاستيك نجات دادهايم و
هم استفاده از منابع پلاستيك را كاهش دادهايم.
هزينهي
بازيافت نيز بسيار كمتر از توليد اوليه و با پلاستيك خام است. حالا با اين
حجم وسيع استفاده از اين ظروف پلاستيكي، آيا طلاي پلاستيكي لقب برازندهاي
نيست؟
پروسهي
بازيافت نيز چندان پيچيده نيست. اما مراحل گوناگوني دارد. ابتدا اين ظروف
پلاستيكي از رده خارج خرد و آسياب ميشوند. اين كار با استفاده از
دستگاههاي مرتبط انجام ميشود كه با سرعت بالا تكههاي پلاستيك را كامل
خرد ميكنند و يا به قول معروف آردي ميكنند.
سپس
اين آرد شستشو داده ميشود. شستشوي اين آرد در ماشينهاي شستشوي آبي صورت
ميگيرد و سپس اين آرد خشك ميشود و تا كاملا حالت پفي براي استفاده مجدد
را پيدا كند. حالا نوبت گرانوليزه كردن است. توسط دستگاههاي مخصوص و با
روشهاي ويژهاي اين ذرات خشك شده توسط گاز و اكسترودرهاي لازم براي اين
كار گرانوليزه ميشود. در اين مرحله رنگدانهها نيز به محصول افزوده
ميشوند تا رنگ موردنظر براي توليد به دست بيايد.
حالا
فرايند لازم براي بازيافت انجام شده است و نوبت مراحل توليد ليوان يكبار
مصرف است. دوباره ورقكاري و رول زدن و قالبگيري صورت ميگيرد و يك ليوان
با كيفيت سابق توليد ميشود. حالا تنها كاري كه باقي مانده توزيع و عرضهي
اين كالا به بازار و استفاده از ليوان يكبار مصرف توسط مشتريان است.
بايد
گفت كه نحوه استفاده از ليوان يكبار مصرف چه در حالت توليد از مواد خام
پلاستيكي اوليه و چه مواد بازيافتي به يك شكل است و ويژگيهاي آنان نيز
يكسان ميباشند.
جمع بندي
ليوانهاي
يكبار جزو كالاهاي پراستفاده هستند كه همهي ما از آنها استفاده ميكنيم.
استفاده از ليوان يكبار مصرف در مراسم و مجالس ايراني بسيار رواج دارد و
در بوفهها و غذاخوريها از آن بسيار استفاده ميشود. كيفيت ساخت اين
ليوانها تضمينكنندهي كيفيت خود محصول هستند. روشهاي ساخت مختلفي براي
ساخت هر كدام از ليوانهاي يكبار مصرف وجود دارد كه در نوع خود جالب
توجهاند.
ليوانهاي
يكبار مصرف در انواع پلاستيكي نيمهشفاف و مات و كاغذي و سلوي يا همان
گياهي وجود دارند كه براي استفادههاي گوناگوني كاربرد دارد. هر كدام از
اين ليوانها مزايا و معايب خاص خودشان را دارند. نحوه استفاده از ليوان
يكبار مصرف در انواع مختلف آن نيز تفاوتهايي دارد برخي مقاومت گرمايي
بالاتري دارند و برخي مقاومت فيزيكي بالايي دارند و در برابر فشار و ضربه
مقاومت دارند.
از
ويژگيهاي بارز اين ليوانهاي يكبار مصرف خاصيت بازيافت و قابليت بازيافتي
بالاي آن است و از اين نظر نياز صنعت را به استفاده از مواد خام كه
مستقيما از نفت خام گرفته ميشوند را كمتر كرده است. تكنولوژي ساخت ليوان
يكبار مصرف در كشور ما در حال رشد است و كارخانجات توليدي زيادي در اين
زمينه فعاليت ميكنند و كيفيت ساخت نيز بسيار بهتر از گذشته شده است.
منبع: http://www.papack.ir
درباره این سایت